Luchtvaartbeveiliging van de toekomst

Ik ga op reis en … doe mijn schoenen uit, riem af, jas uit, haal mijn laptop uit de tas en lever mijn vloeistoffen in. We weten allemaal dat een goede beveiliging noodzakelijk is, maar het is er de laatste jaren niet leuker op geworden bij de beveiligingscontrole op luchthavens. En zeker niet makkelijker, zegt Sander Olivier, Directie Bewaking, Beveiliging, Burgerluchtvaart, NCTV.

Incidenten hebben de afgelopen jaren gezorgd voor een stapeling van beveiligingsmaatregelen op luchthavens. Dit kan niet eindeloos doorgaan zonder operationele consequenties voor het beveiligingssysteem. Onder de titel SURE! (Smart, Unpredictable, Risk Based Entry) wordt in internationaal verband een nieuw beveiligingsconcept ontwikkeld dat de principes van risk based security introduceert binnen de beveiliging burgerluchtvaart en waarbinnen efficiëntie, passagiersvriendelijkheid en effectiviteit centraal staan. Binnen het concept SURE! worden beveiligingsmiddelen op een onvoorspelbare, flexibele en risico gebaseerde wijze ingezet. Hierdoor wordt het voor terroristen moeilijker om een aanslag te plannen. De Directie Bewaking, Beveiliging, Burgerluchtvaart van de NCTV werkt samen met Amsterdam Airport Schiphol en KLM aan de luchtvaartbeveiliging van de toekomst.

Verschillende terroristische incidenten hebben de afgelopen jaren geleid tot een flinke toename van beveiligingsmaatregelen op luchthavens. Een aantal voorbeelden van beveiligingsmaatregelen op luchthavens na incidenten zijn:

  • Lockerbie (1988): de aanslag met een bom in een transistorradio in de ruimbagage van een Amerikaans toestel leidt tot wereldwijde verbetering van beveiligingscontroles op ruimbagage;
  • New York (2001): de aanslag op de Twin Towers is aanleiding tot de inzet van Air Marshalls en verplichte verstevigde cockpitdeuren in vliegtuigen;
  • Parijs (2001): de mislukte poging van Richard Reid om met een bom in zijn schoen een vliegtuig op te blazen, leidt tot procedures voor het controleren van schoenen op luchthavens in de gehele wereld;
  • Londen (2006): het plot om Trans-Atlantische vluchten op te blazen middels vloeistofbommen leidt tot een verbod op het meenemen van vloeistoffen en het plaatsen van screeningsapparatuur voor vloeistoffen;
  • Amsterdam (2009): de poging van Abdul Muttlab om met een onderbroekbom een vlucht naar Detroit op te blazen, leidt tot een versnelde uitrol van security scanners.

Dit heeft als gevolg gehad dat security procedures op luchthavens omvangrijker, ingewikkelder en niet altijd passagiersvriendelijker zijn geworden. Het besef groeit dat er grenzen zijn aan de voortdurende stapeling van beveiligingsmaatregelen. Het is natuurlijk in het belang van iedereen, zowel overheden, luchthavens, luchtvaartmaatschappijen als passagiers, om te voorkomen dat de beveiliging op luchthavens vastloopt in haar eigen raderen. Er is daarom meer dan ooit behoefte aan een systeem dat enerzijds robuust (toekomstbestendig) is en anderzijds snel aan te passen aan de actuele dreiging (flexibel). De kunst is om tot een oplossing te komen die alle belanghebbenden iets te bieden heeft, namelijk: effectiviteit, efficiëntie en passagiersvriendelijkheid.

Publieke en private partijen weten elkaar traditioneel goed te vinden op de grootste luchthaven van Nederland en hebben de handen ineen geslagen om samen te werken aan de “luchthavenbeveiliging van de toekomst”. Nederland vervult dankzij nauwe samenwerking tussen overheid (NCTV), luchthaven (Schiphol) en een grote luchtvaartmaatschappij (KLM) wereldwijd een voortrekkersrol in de ontwikkeling van een zogenaamd “checkpoint of the future”. De Nederlandse visie op hoe de toekomst van de beveiliging burgerluchtvaart eruit moet gaan zien, komt samen in het zogenaamde SURE!-programma. SURE! is door de Minister van Veiligheid en Justitie eind 2011 voor het eerst gepresenteerd op het IATA World congres in Amsterdam. Kenmerkend aan de huidige beveiliging op luchthavens is dat deze is ingericht volgens het principe “one size fis all”. Dat betekent dat in principe iedere passagier dezelfde beveiligingscontrole ondergaat. Terecht kan de vraag gesteld worden of dat een logische werkwijze is, aangezien het merendeel van de passagiers immers geen risico vormt. Er wordt in het huidige model een groot deel van de schaarse middelen besteed aan mensen waarvoor dit wellicht niet nodig is. De roep om meer in te zettn op het principe van “risk based security” wordt daarom steeds groter. In deze benadering ondergaan niet langer alle passagiers dezelfde beveiligingscontrole. Door minder aandacht te besteden aan de passagiers met een laag risicoprofiel blijf er meer tijd en capaciteit over om te besteden aan de passagiers die een groter risico vormen. Dit vergt een paradigma-shif in het denken over de wijze waarop de beveiliging van de burgerluchtvaart al jaren vormgegeven wordt. Er is politieke durf nodig om niet alleen maar méér te doen, maar in sommige gevallen (op basis van een gedegen risico analyse) minder. Een goed en vertrouwenwekkend concept voor “risk based security” is daarom onontbeerlijk.

Met het SURE!-concept wil Nederland een bijdrage leveren aan het denken over “risk based security”. De kern van het SURE!-concept bestaat uit de gedachte dat beveiligingscontroles op luchthavens niet meer statisch maar dynamisch zijn, zodat ze aangepast kunnen worden aan de passagier die de controle ondergaat. Ontwikkelingen in de techniek maken het mogelijk om “risk based security” concreet vorm te geven. Zo wordt er samen met fabrikanten gewerkt aan beveiligingsapparatuur die kan wisselen tussen verschillende versies van de detectiesoftware, zodat passagiers een striktere of minder strikte controle kunnen ondergaan op basis van een risicoprofiel. Uitgangspunt bij de ontwikkeling van het concept is dat de keuze om een individu anders te controleren niet gemaakt zal worden op basis van persoonlijke gegevens of inlichtingeninformatie, maar op basis van generieke risicoprofielen. Bij het opstellen van dergelijke risicoprofielen kunnen bijvoorbeeld zaken als bestemming of type vlucht een rol spelen.

Het voordeel van een dynamische beveiligingsopstelling die op basis van risicoprofielen en de actuele dreiging kan wisselen tussen verschillende beveiligingsinstellingen, is dat er maatwerk geleverd kan worden, terwijl de beveiligingsopstellingen tegelijkertijd hun uniforme uitstraling behouden. Dit heef enerzijds als voordeel dat iedere beveiligingsopstelling alle typen passagiers kan afhandelen, waardoor de luchthaven geen aparte capaciteit hoef te reserveren voor verschillende doelgroepen. Daarnaast wordt het moeilijker voor kwaadwillenden om het beveiligingsproces te doorgronden wanneer alle beveiligingsopstellingen er hetzelfde uitzien. Doordat tevens onvoorspelbare elementen toegevoegd kunnen worden aan het beveiligingsproces wordt het plegen van voorbereidingshandelingen bemoeilijkt. Naast het verbeteren van detectiemogelijkheden door het benutten van de nieuwste technieken op de bestaande beveiligingsapparatuur speelt dus ook het principe van de beveiliging als “black box” een belangrijke rol in het SURE!-concept.

Het SURE!-programma is meer dan alleen een visie: ondanks dat het nog een aantal jaar zal duren voordat het eindresultaat klaar is, wordt het concept momenteel stapje voor stapje verwezenlijkt op Schiphol waar de eerste concrete bouwstenen reeds als proef ingezet worden. Een voorbeeld van een verbetering waar passagiers echt iets van gaan merken, zijn de inspanningen die ervoor moeten zorgen dat reizigers zo weinig mogelijk spullen uit hun tas hoeven te halen tijdens de controle. Zo worden er op dit moment (met toestemming van de Europese Commissie) verschillende pilots gehouden met apparatuur die het mogelijk maakt om laptops in de tas te houden tijdens het screeningsproces. Tevens kunnen met dergelijke apparatuur vloeistoffen in de tas gescand worden, waarmee het opheffing van het verbod op het meenemen van vloeistoffen in handbagage een stapje dichterbij komt. Ten aanzien van de passagierscontrole wordt ingezet op de brede uitrol van de security scanner die onder meer als voordeel heef dat passagiers minder gefouilleerd hoeven te worden.

Naast deze ontwikkelingen spelen het verbeteren van de look and feel en de doorstroming een belangrijke rol bij de volgende generatie beveiligingsopstellingen op luchthavens. Nu al kun je het eerste resultaat van de beveiligingsopstelling van de toekomst zien wanneer je vanaf Schiphol naar een bestemming binnen Europa reist. Schiphol heef namelijk een geheel nieuw beveiligingscontrolepunt ontwikkeld waarbij effectiviteit, efficiëntie en passagiersbeleving voorop staan. Dit beveiligingscontrolepunt zal dienen als basis voor nieuwe innovaties. De nieuwe beveiligingsopstelling op Schiphol geniet grote internationale belangstelling van zowel overheden, luchthavens, luchtvaartmaatschappijen als fabrikanten van security apparatuur. De opstelling dient als de wereldwijde “showcase” voor de eerste generatie “checkpoints of the future” binnen het IATA Smart Security project waar overheden, luchthavens en luchtvaartmaatschappijen uit de hele wereld
samenwerken om nieuwe initiatieven te verwezenlijken. Dit draagt bij aan de verspreiding van kennis en ervaring en het streven naar wereldwijde acceptatie van de Nederlandse visie op de beveiliging van de burgerluchtvaart. Ondertussen werken alle betrokken partijen op Schiphol volop verder aan het doorontwikkelen van de nieuwste beveiligingsoplossingen om passagiers de meest efficiënte, passagiersvriendelijke en effectieve beveiliging ter wereld te kunnen bieden.

Shares

Geef een reactie